سند شماره 266
- شماره سند مجمع عمومی: A / 39 / PV.15
اکتبر 1984(مهر 1363)
سخنرانی دکتر علی اکبر ولایتی در سی و نهمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل
بسم الله الرحمن الرحیم
آقای رئیس!
در آغاز، انتخاب شما را به ریاست سی و نهمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد تبریک گفته، موفقیت‌تان را در اداره مجمع امسال، که مسائل متعدد و خطیری را در دستور کار دارد، آرزو می‌نمایم.
همچنین پیوستن برونئی دارالسلام را به جمع اعضای ملل متحد تبریک می‌گویم.
سال گذشته نیز مجمع با مسائل متعددی مواجه بود. گرچه تلاش‌های صادقانه برای حل معضلات کم نبود اما این تلاش‌ها به سبب کارشکنی‌های استکبار جهانی توفیق مطلوب را به بار نیاورد. با این همه جای ناامیدی نیست. ما معتقدیم که تلاش‌های انسانی بالاخره نتیجه مطلوب را به بار خواهد آورد. به علاوه زندگی اصولا بدون این کوشش‌ها، بدون مبارزه‌ای پیگیر برای استقرار عدل در سراسر جهان و بدون فداکاری و تحمل مصائب فاقد معنی است. این را بدین منظور می‌گویم که غاصبان حقوق ملت‌ها احساس آرامش نکنند.
امروز در سراسر گیتی ستم کشیدگان مبارز و مظلومان به پا خاسته کمتر کسب پیروزی فوری را به عنوان انگیزه حرکت خود تلقی می‌کنند و این واقعیت امیدبخش مبین رشد سریع آگاهی مستضعفان جهان است. درک این واقعیت برای همه ایجاد وظیفه می‌نماید. امید است که در این مجمع با تلاش بی‌وقفه، بدون داشتن انتظار توفیق فوری و با دفاع خلل‌ناپذیر از حق و عدالت پاسخگوی این وظیفه باشیم. راه برای ما روشن است و ان‌شاءالله سعی خواهیم کرد که در کلیه موارد و در برخورد با همه مسائل مطروحه در مجمع از این دستورالعمل مشهور اسلامی تبعیت کنیم که می‌فرماید:
کونوا لظالم خصما و للمظلوم عونا، دشمن ستمگر و دوست ستمدیده باشید.
نمایندگان محترم!
اجازه بدهید بررسی خود را درباره اوضاع بین‌المللی، از فاجعه بزرگ دنیای معاصر شروع کنیم. مشکل مردم فلسطین به صورت زخمی کهنه بر پیکر بشریت به ویژه مسلمین درآمده است. متأسفانه این زخم به خاطر عملکرد عناصر سازشکار نسبت به سال قبل عمیق‌تر شده است.
[ صفحه 190]
اعتراض و انتقاد علیه صهیونیسم و امپریالیسم به خاطر تجاوزات آنها در سراسر گیتی و به ویژه در سرزمین‌های اشغالی، وقتی بجا است که فرض این باشد که ماهیت صهیونیسم و امپریالیسم چیزی جدای از عملکرد ایشان بوده و با موعظه و انتقاد قابل اصلاح است، در حالی که منطق آنها منطق زور و کردار آنها نمی‌تواند خارج از اصول دین باشد.
تجربه سالیان متمادی بحث و مذاکره و حملات لفظی بدون پشتوانه عملی علیه صهیونیسم در مجامع بین‌المللی ما را به کجا برده است؟
اجازه بدهید در بحث‌های امسال درباره قضیه فلسطین به بررسی کارنامه خود برسیم. در این جا خطاب من به کلیه کشورهای اسلامی و کشورهایی است که با هر عقیده و مرام تصمیم گرفته‌اند از حق دفاع کنند.
بحث‌های طولانی، برگزاری کنفرانس‌های متعدد و حتی ایراد نطق‌های آتشین اگر برای رفع تکلیف و انحراف اذهان مردم از مسئله اصلی یعنی لزوم مقابله عملی و قاطعانه با صهیونیسم باشد، بی‌تردید حرکتی است که بیش از همه صهیونیسم از آن منتفع خواهد گردید.
تجربه لبنان به خوبی این حقیقت را تصویر نمود. زمانی که مردم لبنان شب‌های خود را با حملات وحشیانه و پیاپی صهیونیسم صبح می‌کردند برخی از حکام بلاد اسلام، علی‌رغم تمام امکانات مالی، نظامی و انسانی خود، به شعارهای داغ در مجامع و به کرنش و سازش در عمل پرداخته بودند.
ادامه آن روند می‌رفت تا موجب تسلط دائمی و کامل متجاوزین صهیونیست در آن سرزمین شود. اما مردم آگاه و مؤمن لبنان در برابر قوای اشغالگر و حامیانشان به پا خاستند و یکی از حماسه‌های پرشور تاریخ معاصر را آفریدند و برای اولین بار سربازان اسرائیلی را از بخشی از سرزمین‌های اشغالی با توسل به نیروی قهریه عقب نشاندند و به زودی نیز منطقه جنوب را از لوث وجود آنها پاک خواهند کرد.
آقای رئیس، نمایندگان محترم!
بگذارید به جای افزودن چندین قطعنامه دیگر به پرونده رژیم اشغالگر فلسطین، به حضور نمایندگان آنها در این مجمع، که توهینی بزرگ به منشور ملل متحد، فرد فرد نمایندگان ملل آزاد اندیش و عدالت‌خواه دیگر است پایان دهیم.
متأسفانه آنچه که قبح حضور اسرائیل در این مجمع جهانی را از بین برده است، امری است که از زمان حاکم پیشین مصر پایه‌ریزی و به قرارداد خیانت‌آمیز کمپ دیوید منجر گردیده و ملل اسلامی را به ذلت کشانده است و اینکه اخیرا مشاهده می‌شود پاره‌ای از کشورهای جهان سوم درصدد ایجاد روابط با این رژیم غاصب برآمده‌اند، نتیجه مستقیم عملکرد حکومت مصر است. اطمینان راسخ دارم که ملت مسلمان و حق طلب مصر در موقع
[ صفحه 191]
مقتضی عمل مشروعیت بخشیدن نامشروع حکام مصر را در شناسایی رژیم غاصب سرزمین فلسطین ملغی نموده و پیامدهای چنین اقدامی را از بین خواهد برد.
بررسی تاریخ اندوه‌بار فلسطین در قرن حاضر نشان می‌دهد که مؤثرترین عامل در تثبیت حاکمیت غاصبانه صهیونیسم در این سرزمین مقدس وجود بعضی از عوامل سرسپرده در رأس برخی از کشورهای منطقه بوده است. شکست مسلمین در جنگ‌های 1948 و 1956 و 1967 بیش از اینکه معلول قوت اسرائیل باشد نتیجه خیانت بعضی از حکومت‌های به ظاهر مسلمان بود و مفتضح‌ترین آنها ماجرای کمپ دیوید است. در این ماجرا حکومت مصر پیشتاز بوده و بسیاری از حکومت‌های وابسته در پشت پرده بوده‌اند. همان‌هایی که اکنون تلاش می‌کنند این رژیم خائن را از انزوا به درآوردند مگر نه اینکه به واسطه مباشرت مستقیم در توطئه کمپ دیوید و به ذلت انداختن مردم مصر همچون لکه ننگی از کنفرانس اسلامی و جامعه عرب کنار گذاشته شد؟ اکنون جهان اسلام و عرب را چه می‌شود و چرا در پی لغو تعهدات خود در برابر فلسطین و فلسطینیان هستند؟ من از پشت این تریبون به امت اسلام اعلام می‌کنم که سرنوشت مسلمین بازیچه دست ابرقدرت‌ها و دست نشاندگان آنها در بعضی از کشورهای اسلامی شده است. دولت غیرقانونی اسرائیل با بولدوزرهای اهدایی امریکا خانه‌های مسلمین را در الخلیل و نابلس و رام الله بر سر آنها خراب می‌کنند و بر جای آنها کیبوتص (مزرعه اشتراکی) می‌سازند. ساکنین آنها را تبعید می‌کنند و هر روز بر خیل آوارگان می‌افزایند و اشرار صهیونیست را به جای آنها می‌نشانند و بیش از 2 سال است که جنوب لبنان را در اشغال دارند و هر روز تعداد بیشتری از مردم این نواحی جلای وطن کرده و بر خیل آوارگان می‌افزایند و سرنوشت فلسطین و غرب رود اردن و غزه در انتظار سرزمین لبنان است و ما این چنین خواب‌زده به انتظار حوادث نشسته‌ایم. من به صدای بلند می‌گویم این حکومت که در قاهره پرچم اسرائیل را برافراشته ننگ جهان اسلام است. آن حکومتی که در مراکش از هیئت صهیونیست‌ها پذیرایی می‌کند خائن به اسلام است. حکومت دست نشانده اردن که اخیرا با مصر رابطه برقرار نموده خصم اسلام است. ایران به عنوان قلب تپنده دنیای اسلام و به عنوان کشوری که در طول تاریخ بیشترین خدمات را به تمدن اسلامی کرده و عظیم‌ترین سهم را در پیشبرد آرمان‌های اسلامی داشته از اقدام کنفرانس اسلامی مبنی بر دعوت از مصر برای پیوستن به این کنفرانس بدون خروج از کمپ دیوید، اعلام بیزاری می‌نماید. و موجب تأسف است که رئیس کمیته قدس از طرف کنفرانس اسلامی کسی است که خود مشوق رژیم مصر برای کمپ دیوید بوده و اکنون سردمدار بسیاری از حرکات ذلت‌بار سازش با صهیونیسم است. ما هشدار می‌دهیم که اگر امروز دولت‌های اسلامی به خود نیایند فردا دیر است. سرطان اسرائیل دارد جهان اسلام را به کام خود می‌برد و کار مبارزه با اسرائیل به حرف و تعارف و سازشکاری‌های سیاسی
[ صفحه 192]
می‌گذرد. مردم فلسطین آماده‌اند وارد یک مبارزه جدی علیه اسرائیل شوند و خاطره نبرد کرامه را در اذهان زنده نمایند. این ننگ نیست که به چندین هزار مبارز فلسطینی مستقر در لبنان با آن همه ذخائر و امکانات تسلیحاتی دستور ترک مقاومت و عقب‌نشینی و خروج از مواضع استراتژیک در برابر تهاجم صهیونیست‌ها داده شود؟ و بعدا در برابر فشار امریکا صهیونیسم و ارتجاع، بیروت را ترک کنند و مبارزان فلسطینی را تبعید گونه به بیابان‌های حضر موت و برهوت شمال افریقا بفرستند و دو انگشت را به علامت پیروزی بلند کنند!
کدام پیروزی؟ ما به آنهایی که دارند بر سرزمین مقدس پیامبران الهی یعنی فلسطین سازش و معامله می‌کنند و چوب حراج آن را می‌زنند اخطار می‌کنیم که جهان اسلام ساکت نخواهد نشست. مردم فلسطین به شما این اجازه را نخواهند داد. خاک این سرزمین مقدس با خون اجداد ما و دیگر مسلمین جهان در نبردهای طولانی و خونین تاریخ اسلام رنگین شده است. ما با این سرزمین مقدس پیوندی قلبی و اعتقادی داریم و اجازه نخواهیم داد که منافع این ملت آلت دست بازیگران سیاسی شود. هر یک از دول اسلامی که به هر گونه سازشی با اسرائیل تن در دهند امت اسلامی را در مقابل خود خواهند داشت. از هیچ یک از حکومت‌های اسلامی پذیرفته نیست اگر رأی به ابقای اسرائیل در سازمان ملل متحد بدهند و کشورهای جهان سوم نیز باید بدانند که رابطه آنها با اسرائیل حاصلی جز تحکیم پایه‌های امپریالیسم امریکا در کشورشان ندارد و در نهایت هشداری به همه جهانیان که حمایت از حکومت منحط اسرائیل موجب تحکیم پایه‌های نژادپرستی و از بین رفتن ارزش‌های انسانی خواهد بود.
آقای رئیس!
اجازه بدهید به عنوان نماینده یکی از کشورهای جهان سوم همین جا اعتراف نمایم استمرار و بلکه تشدید و توسعه تجاوزات استکبار جهانی تا حد زیادی به علت بی‌سامانی و از هم گسیختگی جهان سوم است.
به آمار هزینه‌های تسلیحاتی تحمیل شده بر کشورهای جهان سوم که در معرض مطامع توسعه‌طلبانه قدرت‌های استکباری هستند نظری بیفکنید. ملاحظه این ارقام به خوبی از یک طرف و وضعیت ملل جهان سوم در برخی از کشورها از سوی دیگر، حیرت هر ناظری را بر می‌انگیزد.
آیا هیچ کدام از صاحبان دلارهای نفتی می‌توانند ادعا نمایند که از فجایع صهیونیسم در جنوب لبنان، از غارتگری‌های امپریالیسم در کشورهای افریقایی و تجاوزات نیروهای اشغالگر در افغانستان بی‌اطلاعند؟ ممکن است سؤال کنم که هزینه‌های هنگفت تسلیحاتی کشورهای اسلامی که اخیرا بنا به یک تخمین به صد میلیارد دلار بالغ شده برای چه بوده است؟ این سرمایه عظیم، امکانات تحقیق و توسعه تکنولوژی نظامی، تخریب و انسان‌کشی برای ارباب سلطه و حامیان اصلی اسرائیل فراهم می‌آورد و تغذیه ماشین‌های تجاوز را در آینده آسان‌تر می‌سازد.
[ صفحه 193]
چه عاملی به جز وجود تفرقه بین نیروهای عظیم کشورهای اسلامی دست شوروی را در ارتکاب آنچه که در سال گذشته در افغانستان انجام گرفته باز گذاشته است.
آقای رئیس!
جمهوری اسلامی ایران مکررا اعلام داشته که تحقق چهار شرط اصلی که خواست به حق مردم افغانستان است - یعنی خروج کامل و بی‌قید و شرط و فوری قوای نظامی اشغالگر خارجی از آن کشور، عدم مداخله نیروهای دیگر در امور داخلی افغانستان، بازگشت مردم آواره افغانی به سرزمین‌های خود و تعیین سرنوشت مردم به دست خودشان - در پشت میز مذاکره و بدون حضور نمایندگان واقعی مردم افغانستان ممکن نیست. وقایع سال گذشته یک بار دیگر صحت نظرات ما را ثابت نمود. اگر ادامه اشغال افغانستان تاکنون منجر به از بین رفتن جان هزاران مسلمان افغانی در دفاع از حیثیت و شرف و استقلال کشورشان شده است این نتیجه را نیز در بردارد که ملت افغانستان را به راه حل اصلی قضیه نزدیک‌تر و به ادامه مبارزات خود مصمم‌تر می‌سازد.
اگر مسئله ویتنام بدون مبارزه مستمر با متجاوزین امریکایی حل شده بود شاید می‌توانستیم انتظار داشته باشیم که مسئله افغانستان نیز با این گونه مبارزات قابل حل باشد.
ماجرای افغانستان نتیجه سازش دو ابرقدرت بر سر تقسیم دنیا است؛ یکی در فلسطین و لبنان ترک‌تازی می‌کند، دیگری در افغانستان. شوروی‌ها این کشور اسلامی را مورد تهاجم قرار دادند و امریکایی‌ها با این بهانه پایگاه‌های خود را در بعضی از کشورهای منطقه محکم کردند. این یک فاجعه برای دنیای اسلام است که دولت شوروی نیروهای خود را به بهانه واهی دخالت امریکا از افغانستان بیرون نمی‌برد و امریکا با القاء ترس سلطه و پیشروی کمونیسم مسلمین را به بند می‌کشد.
کشورهای اسلامی چه می‌کنند؟ مگر نه اینکه افغانستان با تاریخی به قدمت اسلام در معرض تهاجم الحاد است و متأسفانه وقت به مجامله و تعارف و سازش می‌گذرد. ما در اجلاس اخیر سران غیرمتعهد نیز شاهد مصالحه و سازشی دردآور بودیم. مگر می‌شود پنج سال اشغال و تخریب و بمباران مناطق مسکونی و قتل عام صدها هزار نفر از مردم بی‌گناه و آوارگی حدود 25 درصد کل جمعیت یک کشور از جهان سوم را به این راحتی که در اجلاس غیرمتعهدها از آن گذشتند، ندیده گرفت؟ آن طور رد شدن از کنار فاجعه افغانستان، قربانی کردن یک ملت در آستان معبد استکبار است.
آقای رئیس، نمایندگان محترم!
تجاوزات ضد انسانی عراق به کشور ما اینک وارد پنجمین سال خود شده است. با توجه به تجربه سال‌های گذشته، مطمئن نیستم شرح ابعاد این جنایات در این مجمع مفید باشد. سال گذشته موارد متعدد تجاوزات عراق، به سازمان ملل منعکس گردید و اعتراضات اصولی ما به شورای امنیت در همین مجمع با ذکر مستندات بیان شد.
[ صفحه 194]
هشدارهای لازم در خصوص گسترش ابعاد تجاوز و نقض قوانین بین‌المللی و به ویژه کاربرد سلاح شیمیایی از جانب عراق را نیز مطرح کردیم. گزارش‌های هیئت اعزامی سازمان ملل در خصوص تخریب مناطق مسکونی و غیرنظامی و همچنین گزارش‌های متعدد منتشره از جانب صلیب سرخ جهانی درباره وضعیت اسرای نظامی و غیرنظامی ایرانی در عراق، قبل از اجلاس سال گذشته، جای ابهامی در خصوص ماهیت رژیم عراق باقی نگذاشته بود. در چنین وضعیتی امید می‌رفت که این مجمع جهانی بنا به فلسفه وجودیش، همه امکانات خود را جهت جلوگیری از ادامه تجاوزات بی‌سابقه عراق بسیج نماید اما واقعیات با تلخی بسیار برخلاف آنچه می‌بایست جریان یافت.
شورای امنیت همچنان در مسیر قضاوت‌های غیراصولی و یکجانبه گذشته گام برداشت و بدین وسیله بهترین تشویق‌ها را از عراق و تجاوزاتش به عمل آورد.
اگر کمترین شکی در قبول این واقعیت هست، لطفا یک بار دیگر قطعنامه 552 سال جاری این شورا و به خصوص پاراگراف‌های اجرایی آن را از نظر بگذرانید و ببینید شورایی که علی‌القاعده و بنا به اصول و بدون تبعیض و صرف نظر از علائق خاص ابرقدرت‌ها به این و یا آن منطقه باید در جهت امنیت تمامی مناطق جهان کوشا باشد، چگونه بدون هیچ نوع پرده‌پوشی امنیت خلیج فارس را تقسیم می‌کند. بیانیه وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران که بلافاصله پس از صدور این قطعنامه منتشر گردید، اعلام نمود که این قطعنامه چراغ سبزی است که ادامه تشنج‌آفرینی‌های عراق را تشویق می‌کند. حمله عراق به نفتکش ترکیه که بلافاصله بعد از صدور این قطعنامه واقع گردید، صدق گفتار ما را ثابت نمود. سؤال ما این است که شورای امنیت چگونه می‌خواهد در خصوص ادامه حملات عراق به کشتی‌های تجاری بین‌المللی در خلیج فارس از خود سلب مسئولیت کند؟ همان طوری که همه می‌دانیم دو ماه قبل از تاریخ صدور این قطعنامه، هواپیماهای عراقی کشتی‌های متعلق به بعضی از کشورهای پیشنهاد دهنده قطعنامه به شورای امنیت را در آب‌های بین‌المللی مورد حمله قرار دادند، ممکن است از تصویب کنندگان قطعنامه 552 سؤال کنیم که چرا بلافاصله این حملات را در همان روز محکوم ننمودند؟
آیا حمله به کشتی‌های متعلق به دولت‌های غیر متخاصم نقض حقوق بین‌المللی نیست؟ آیا تشنج‌آفرینی در خلیج فارس که بنا به تأکید خود شورای امنیت در مقدمه قطعنامه 552 از نظر صلح و امنیت بین‌المللی و ثبات اقتصاد جهانی نقشی مهم و حیاتی را به عهده دارد، شورای امنیت را ملزم به اتخاذ تصمیم فوری برای جلوگیری از این تشنج‌آفرینی و بیان صریح مواضع در قبال حملات عراق نمی‌نماید؟ تساهل در انجام وظایف از جانب شورای امنیت متأسفانه تنها به مورد ذکر شده محدود نمی‌شود. ماه‌ها قبل از اینکه مصدومین سلاح‌های شیمیایی به کار رفته توسط رژیم عراق برای معالجه به کشورهای اروپایی اعزام شوند، جمهوری اسلامی
[ صفحه 195]
ایران بنا به شواهد، تصمیم رژیم عراق به ارتکاب این جنایت را در سطح بین‌المللی مطرح نمود. متأسفانه یک بار دیگر بی‌توجهی و عدم بروز عکس العمل‌های مناسب از سوی مجامع بین‌المللی، به ویژه سکوت شورای امنیت رژیم عراق را بر آن داشت تا بدون واهمه از تبعات آن، دست به استفاده از سلاح‌های شیمیایی در سطح وسیع بزند.
عکس العمل شورای امنیت که ماه‌ها پس از ارتکاب جنایت و بر اثر فشارهای افکار عمومی جهان انجام یافت، به شدت قابل مطالعه است. شورا به جای صدور قطعنامه و اتخاذ تصمیم در جهت اقدامات مؤثر برای جلوگیری از تجدید به کارگیری سلاح‌های شیمیایی تنها به صدور بیانیه‌ای بسنده نمود که منشأ هیچ تغییری در جلوگیری از ادامه تجاوزات عراق نگردید.
نمایندگان محترم!
با ملاحظه عملکرد شورای امنیت در خصوص قطعنامه 552 درباره امنیت خلیج فارس و همچنین در مورد اولین قطعنامه شورا درباره جنگ تحمیلی که طی آن بدون توجه به تجاوز آشکار عراق و اشغال بخش‌های عمده‌ای از خاک ما و بدون درخواست عقب‌نشینی نیروهای متجاوز به مرزهای بین‌المللی، شورا فقط به درخواست از طرفین در مورد عدم توسل به زور اکتفا نموده بود و مقایسه مفاد آن با قطعنامه‌های بعدی شورای امنیت، یعنی قطعنامه‌های 514 و 522 که بعد از دو سال سکوت و پس از پیروزی چشمگیر نیروهای ایران بر دشمن متجاوز و آزادسازی بخش‌های عمده‌ای از سرزمین‌های اسلامی ما به تصویب رسید و طی آنها تخلیه سرزمین‌های اشغالی را صریحا خواستار شده بود، به نظر می‌رسد بایستی تعریف جدیدی از شورای امنیت ارائه داد. به این معنا که شورای امنیت عبارت است از شورایی که بر مبنای مصالح مشترک ابرقدرت‌ها پس از وقوع حوادثی که صلح و امنیت بین‌المللی را به قیمت تأمین خواسته‌های قدرت‌ها به مخاطره می‌افکند و تنها در شرایطی که فشار افکار عمومی اجازه سکوت ندهد، اقدام به صدور قطعنامه‌هایی می‌نماید که واجد کمترین تأثیری در جهت حفظ صلح و امنیت بین‌المللی نباشد. این مطلب تأثرآور مبین این واقعیت است که جامعه بین‌المللی علی‌رغم همه تلاش‌هایی که بعد از جنگ اول جهانی در راه تأسیس سازمان‌هایی به منظور تأمین صلح و امنیت و حفظ حقوق ملل نموده است هنوز در قبال تهاجمات و تجاوزات ضد انسانی کاملا بی‌دفاع می‌باشد.
اجازه بدهید شمه‌ای از تجاوزات عراق به کشورمان در طول چهار سال گذشته را بازگو نمایم تا ابعاد واقعیت مذکور روشن‌تر شود.
رژیم عراق در موارد بی‌شماری و از جمله در موارد زیر صلح و امنیت بین‌المللی را به طور جدی به مخاطره افکنده و آشکارا اهداف منشور ملل متحد و قوانین بین‌المللی را نقض کرده است.
1- نقض منشور ملل متحد با توسل به زور در حل اختلاف و عدم مراجعه به حکمیت پیش‌بینی شده در قرارداد بین دو کشور، معروف به قرارداد 1975 الجزایر و اعلام بطلان
[ صفحه 196]
یک طرفه آن از سوی عراق و آغاز تجاوز و حمله به خاک ایران به قصد اشغال کشور و براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران.
2- نقض اصول انسانی با تخریب مناطق مسکونی و غیرنظامی جمهوری اسلامی ایران که در گزارش شماره 15834 / S مورخ 20 ژوئن 1983 هیئت اعزامی دبیر کل ملاحظه می‌شود.
3- نقض مکرر کنوانسیون‌های چهارگونه ژنو به وجهی که در گزارش شماره 15834 / S مورخ 20 ژوئن 1983 هیئت اعزامی سازمان ملل و اعلامیه‌های صلیب سرخ جهانی در خصوص رفتار عراق با اسرای ایرانی و حمله موشکی به مناطق مسکونی ملاحظه می‌شود.
4- نقض کلیه مقررات و کنوانسیون‌های بین‌المللی ناظر به حفظ محیط زیست و به خطر انداختن حیات دریایی در خلیج فارس.
5- نقض پروتکل 1925 ژنو در خصوص منع کاربرد سلاح شیمیایی و سمی به وجهی که در گزارش هیئت اعزامی سازمان ملل به شماره 16433 / S تاریخ 26 مارس 1984 ملاحظه می‌شود.
6- نقض قوانین بین‌المللی مربوط به تردد آزاد و امن کشتی‌های تجاری از طریق حمله به این کشتی‌ها در خلیج فارس به منظور تشنج در کل منطقه که نتیجه آن با توجه به نقش تعیین کننده خلیج فارس به مخاطره افکندن صلح و امنیت و ثبات اقتصاد جهانی است.
ذکر همین چند مورد از تخلفات عراق که بدون هیچ مانع و رادعی در طول چهار سال تجاوز این رژیم به خاک ما استمرار داشته، ما را در اثبات این مدعا یاری می‌کند که سازمان ملل و به ویژه شورای امنیت که بیشترین مسئولیت را در این خصوص به عهده دارد، به دلایلی که بر کسی پوشیده نیست در برداشتن قدم‌های مؤثر در جهت توقف و یا کاهش این تجاوزات ناتوان بوده است.
این ناتوانی بیشتر معلول پایبند نبودن اعضای دائمی شورای امنیت به مصوبات خود علی‌رغم دارا بودن اختیارات ویژه و زورمدارانه نظیر حق وتو بوده است.
در بند 5 قطعنامه 514 جولای 1982، بند 6 قطعنامه 522 اکتبر 1982 و بند 6 قطعنامه 540 اکتبر 1983 شورای امنیت مصوباتی با این مفهوم آمده است که شورا از همه کشورها می‌خواهد از اقداماتی که منجر به ادامه جنگ و توسعه تشنج می‌گردد خودداری نمایند. آیا اعضای دائمی شورای امنیت چنین کرده‌اند؟ آیا اعضای محترم این مجمع نمی‌دانند که برخی از اعضای دائمی شورای امنیت با تحویل پیچیده‌ترین سلاح‌ها به رژیم عراق موجب ادامه جنگ و گسترش تشنج شده‌اند و عملا مصوبات خود را نقض کرده‌اند؟
موارد ذکر شده از تجاوزات عدیده عراق این سؤال را مطرح می‌سازد که کشورهای خاورمیانه و حوزه خلیج فارس چگونه می‌توانند با در نظر گرفتن سوابق رژیم متجاوز عراق - که مانند همزاد صهیونیست و توسعه‌طلب خود از سوی جهان‌خواران، همسان پشتیبانی و تأمین سیاسی، نظامی، اقتصادی و تبلیغاتی می‌شود - به آن اعتماد داشته باشند.
[ صفحه 197]
رژیم عراق ثابت نموده است که در حصول به مقاصد ضد بشری همانند صهیونیست‌های نژادپرست هیچ حد و مرزی نمی‌شناسد.
آیا بی‌پاسخ ماندن درخواست دبیر کل سازمان ملل مبنی بر منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی از جانب عراق، علی‌رغم همه حساسیت‌هایی که جامعه بین‌المللی به این امر نشان داده است، به نحو قابل تردیدی عدم اعتنای این رژیم به قوانین بین‌المللی و تعهدات خود به این قوانین را اثبات نمی‌نماید؟
جمهوری اسلامی ایران به تجربه مکرر نیاز ندارد. کسانی که بر لزوم برقراری آتش‌بس تأکید می‌نمایند نمی‌توانند این حقیقت را انکار کنند که صلح پایدار بدون از بین بردن منشأ تجاوز ممکن نخواهد بود. منطقه بنا به تجربیات مستمری که از رژیم عراق داشته به این نتیجه رسیده است که تجاوزگری، توسعه‌طلبی و ماجراجویی، صفت‌هایی نیستند که بشود با نصیحت آنها را از این رژیم زایل نمود. بی‌شک نمایندگان محترم از آخرین ترفند رژیم عراق در تداوم سیاست تجاوزکارانه خود علیه جمهوری اسلامی ایران و شرکت علنی و آشکار در هواپیماربایی اخیر وقوف کامل دارید.
دولت بعثی عراق برخلاف کنوانسیون‌های موجود و قواعد حاکم بر سرویس‌های حمل و نقل هوایی، نه تنها در هواپیماربایی‌های اخیر شرکت نموده بلکه امکانات خود را در جهت حمایت از هواپیماربایان که جز مشتی تروریست شناخته شده و سرسپرده بیگانه نمی‌باشند به کار برده و عملا با اعطای پناهندگی سیاسی و تشکیل کنفرانس‌های مطبوعاتی برای آنان بی‌اعتنایی خود را به کلیه اصول و مقررات بین‌المللی و انسانی به اثبات رسانیده است و علی‌رغم درخواست‌های مکرر سازمان‌های بین‌المللی مربوطه مبنی بر استرداد هواپیماهای ربوده شده و محاکمه شده و محاکمه هواپیماربایان براساس روش‌های پیش‌بینی شده در کنوانسیون‌های بین‌المللی، اخیرا قصد خود را مبنی بر استفاده از هواپیماهای مذکور اعلام نموده است. این گونه اعمال و نیز عمل جنایت‌کارانه ساقط نمودن هواپیمای حامل مرحوم بن یحیی وزیر خارجه سابق الجزایر نمونه‌های بارزی از ابعاد جنایات ارتکابی رژیم عراق می‌باشد.
آقای رئیس!
پاسخ‌های مساعد جمهوری اسلامی ایران به درخواست‌های دبیر کل سازمان ملل در خصوص رعایت مقررات بین‌المللی از یک سو و رفتار رژیم عراق در قبال این مقررات از سوی دیگر، به خوبی نشان می‌دهد که جنگ‌طلب کیست.
مضحک است در حالی که همه میانجیگران و حامیان رژیم عراق در خلوت و آشکار تقاضای عفو و بخشش صدام را به خاطر تجاوز خونینش از ما دارند. آقای وزیر امور خارجه عراق در همین اجلاس گفتند ایران آغازگر حمله بوده است و بعد داد سخن دادند. من معتقدم ایشان یک خطا مرتکب شده و آن این است که این مجمع محترم را با جلسات
[ صفحه 198]
حزبی خود اشتباه گرفته است که هر نوع سخن کذب و بی‌منطقی را بگوید.
ما معتقدیم آن دسته از قوانین و مقررات بین‌المللی که محصول رنج‌های مشترک و متأثر از آرمان‌های مشترک بشریت می‌باشد، در همه حال می‌بایست محترم شمرده شود. نقض این قوانین توهینی به همه جامعه بشری است. وظیفه ما کوشش مشترک برای جلوگیری از نقض این قوانین است. ما در عمل ثابت نموده و اکنون نیز اعلام می‌داریم که در تأمین این مقصود حاضر به همه نوع همکاری با مجامع بین‌المللی بوده و هستیم.
آقای رئیس!
در مورد خلع سلاح مسائل قابل طرح بسیاری در خصوص تحولات و توافق‌های جهانی در سال گذشته وجود دارد، اما آنچه که به اعتقاد ما از هر ملاحظه دیگر باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد تجربه تلخی است که باید منشأ اثراتی جدی در روند مذاکرات و تحولات مربوط به خلع سلاح بشود. کاربرد سلاح‌های شیمیایی در سطح بی‌سابقه و وسیع به وسیله رژیم عراق ثابت نمود که اگر قوانین بین‌المللی الزام‌آور نتواند از نقض عملی این تعهدات جلوگیری کند فایده‌ای در بر نخواهد داشت. به علاوه ادامه نقض این تعهدات انگیزه تلاش‌های بین‌المللی را از بین خواهد برد. اگر نویسندگان پروتکل منع کاربرد سلاح‌های شیمیایی در سال 1925 می‌دانستند که شصت سال بعد یک رژیم خود کامه این چنین کوشش آنها را به تمسخر می‌گیرد به این زحمت تن در نمی‌دادند. از میان دستآوردهای کنفرانس خلع سلاح ژنو در سال گذشته ارائه کنوانسیون منع تولید، ذخیره‌سازی و کاربرد سلاح‌های شیمیایی از همه امیدوارکننده‌تر بوده است. اما کاربرد این سلاح‌ها توسط عراق همین مختصر امید را نیز زائل نمود. وقتی به کار برنده این سلاح‌ها فورا مجازات نشود و بلکه بر اثر اهمال مراجع بین‌المللی مسئول، همچنان مصمم به ادامه استفاده از این سلاح‌ها باشد، چه تضمینی می‌تواند جامعه بین‌المللی را مطمئن سازد که فردای روزی که کنوانسیون جدید به امضا رسید تولید کنندگان سلاح‌های شیمیایی کار خود را از سر نگیرند؟
پس از انتشار گزارش هیئت اعزامی سازمان ملل در خصوص کاربرد سلاح‌های شیمیایی توسط عراق و حرکت متعاقب بسیاری از کشورها در محکوم نمودن این جنایت، رژیم بعثی مجددا دست به استفاده از این سلاح‌ها زد که در کلیه گزارش‌های مربوطه به سازمان ملل متحد منعکس گردیده است.
آقای رئیس!
کاربرد سلاح‌های شیمیایی در برخی از کشورها و بیش از همه در ایران نشان می‌دهد که جامعه بین‌المللی برای جلوگیری از ادامه این جنایات به یک حرکت وسیع نیازمند است. وزیر خارجه سوئیس در طی نطق خود در تاریخ 5 جولای 1984 در کنفرانس خلع سلاح پیشنهاد نمود که برای تحکیم پیمان منع کاربرد سلاح‌های شیمیایی لازم است کلیه
[ صفحه 199]
کشورها به طور یک جانبه و در یک مجمع مناسب بین‌المللی به طور دسته جمعی کاربرد سلاح‌های شیمیایی را مردود و بر تعهد خود در این خصوص تأکید نمایند.
تصور می‌کنم همین مجمع و همین زمان برای این کار مناسب‌ترین باشد. امید است با احترام به وجدان بشریت که از کاربرد سلاح‌های شیمیایی در جنگ اول جهانی آزرده شده و طی یک تصمیم همگانی شصت سال پیش پروتکل 1925 ژنو را برای ما به میراث گذاشتند، این پیشنهاد با حسن استقبال مواجه شود. اینجانب از دبیر کل محترم سازمان ملل که حساسیت و تلاش شایسته‌ای در این خصوص از خود نشان داده‌اند درخواست می‌کنم که شخصا اجرای این پیشنهاد را بر عهده بگیرند.
آقای رئیس!
همان طور که استحضار دارید گزارش‌های متعددی در خصوص کارخانجات تولید سلاح‌های شیمیایی در عراق منتشر گردیده است. ضمن ابراز تأسف و نگرانی عمیق خود از این موضوع، از دبیر کل محترم می‌خواهیم بنا به مسئولیتی که به عهده دارند و همچنین بنا به علائق و وظایف انسان دوستانه، هیئتی را شامل کارشناسان تعیین شده توسط کشورهای داوطلب جهت بازرسی این کارخانجات و ارائه گزارش مربوط به مجمع عمومی سازمان ملل به عراق اعزام دارند.
آقای رئیس!
به علت اهمیت مسئله سلاح‌های شیمیایی نتوانستم به سایر موضوعات مربوط به خلع سلاح و از آن جمله استقرار موشک‌های اتمی و توسعه آنها به تمام نقاط جهان توسط ابرقدرت‌ها که سرنوشت بشریت را مورد تهدید جدی قرار می‌دهد و همچنین به گسترش این مسابقه تسلیحاتی به فضای ماوراء جو بپردازم، اما مسئله‌ای را که در این میان علی‌رغم ضیق وقت نمی‌توان ناگفته گذاشت مسئله ما به ازاء اقتصادی هزینه‌های نجومی تسلیحاتی است. تقسیم جهان به دو قطب شرق و غرب و ایجاد بلوک‌های قدرت و پیمان‌های نظامی و نهایتا مسابقه تسلیحاتی سرسام‌آوری که علاوه بر ایجاد خوف تخریب و آدم‌کشی مستلزم تخصیص امکانات عظیم انسانی، منابع طبیعی بسیار و سرمایه گزاف می‌باشد، عملا جهان را از بهره‌برداری انسانی و عقلانی از این منابع محروم ساخته و با بلعیدن منابع ثروتی که بایستی صرف رفاه و بهبود اوضاع اقتصادی و اجتماعی ملل محروم گردد عدم تعادل اقتصادی را به وجود آورده است. تردیدی نیست که تنها بخشی از هزینه‌های سالانه نظامی ابرقدرت‌ها و نظامی‌گری تحمیلی ناشی از آن در سطح جهان برای برآوردن بسیاری از نیازمندی‌های اولیه محرومین جهان و جلوگیری از مرگ و گرسنگی میلیون‌ها نفر انسان تکافو می‌کند.
بحران اقتصادی سال گذشته برای همه ما نگران کننده بود. متأسفانه امسال این بحران نه تنها کاهش نیافته بلکه در عمل تشدید گردیده و هر چه بیشتر نهادی شده است.
[ صفحه 200]
ظهور مجدد بحران قرضه‌ها را - بسیار زودتر از آنچه که انتظار می‌رفته است - شاید بتوان بارزترین جلوه این بحران فراگیر به شمار آورد. البته باید خاطرنشان ساخت که معنای اصلی بحران مذکور را باید در محرومیت و رنج طاقت‌فرسایی که مشکلات اقتصادی سیاسی فلج کننده بر مردم کشورهای مقروض تحمیل می‌کنند، جست و جو نمود، و نه در لرزه‌ای که بر اندام شبکه بانک‌های امریکایی و نظام مالی بین‌المللی افتاده است.
ماهیت ساختاری بحران اقتصادی تداوم یابنده کنونی که ریشه‌های آن دقیقا در وجود و عملکرد نظام غیر عادلانه جهانی، سلطه تاریخی اقلیت کنترل کننده اهرم‌های فرماندهی اقتصادی و منابع طبیعی بر اکثریت زحمتکش و محروم مانده از حقوق طبیعی و انهدام عامرانه منابع و حیات اقتصادی که زندگی نسل‌های آینده را تهدید می‌کند در قدرت‌های حاکم بر جهان نهفته است، به روشنی معلوم می‌دارد که برخلاف ادعای مستکبرین جهانی، اقدامات مقطعی و تجویز داروهای مسکن به هیچ وجه چاره‌ساز مشکلات عظیم موجود نمی‌باشد. و چه مصداقی برای این واقعیت بهتر از ظهور پدیده انتقال معکوس سرمایه از سوی کشورهای مقروض به سوی کشورهای ثروتمند می‌توان یافت. نظام غیرعادلانه موجود به گونه‌ای عمل می‌کند که رونق در جهان استکباری جز از طریق استثمار هر چه بیشتر کشورهای در حال توسعه و نهادی کردن توسعه نیافتگی حاصل نمی‌شود.
شک نیست که تلاش‌های همه جانبه جدی و پیگیر اولین گام در جهت حل و رفع بحران اقتصادی محسوب می‌شود. ما معتقدیم رفع این بحران از طریق محو کامل آثار سلطه استکبار ابرقدرت‌ها بر سرنوشت کشورهای تحت ستم میسر است.
ما همچنین معتقدیم که راه حل‌های جزیی و محدود و آنچه که «اداره کردن بحران» خوانده می‌شود و نیز گریز از ترتیبات چند جانبه به سوی ترتیبات دو جانبه در روابط مالی که در آن کشورهای در حال توسعه به طور انفرادی در یک رابطه نابرابر قرار می‌گیرند جز در خدمت تداوم روابط سلطه‌آمیز و نهادی‌تر شدن هر چه بیشتر شرایط بحرانی فعلی نمی‌باشد.
در عین حال تشنج‌آفرینی‌ها و اقدامات تجاوزگرانه‌ای دائما از سوی ابرقدرت‌ها در جریان است که بحران‌های اقتصادی را بیش از پیش تشدید می‌نماید. بدون تردید مسئولیت و امنیت آبراه‌ها از مهم‌ترین ضروریات برای بقاء و تداوم فعالیت‌های اقتصادی بین‌المللی است.
متأسفانه در سال گذشته شاهد تشنجات وسیعی در آبراه‌های مهم بین‌المللی بوده‌ایم. این تشنجات با مین‌گذاری و انسداد راه‌های دریایی کشور نیکاراگوئه آغاز و با حرکت ناوگان‌ها در اقیانوس هند و هدف‌گیری کشتی‌های تجاری و نفتکش‌ها در خلیج فارس ادامه یافت.
می‌دانیم که شکست‌های پی در پی امریکا در لبنان موجب گردید تا امپریالیسم امریکا به دستاویز جدیدی جهت گسترش نفوذ نظامی خود در منطقه توسل جسته و با توطئه تبلیغاتی مین‌گذاری‌های اخیر در کانال سوئز و دریای سرخ درصدد خطرناک
[ صفحه 201]
جلوه دادن امنیت رفت و آمد در آن منطقه برآمده تا بدین ترتیب به اجرای نقشه‌های تجاوزکارانه جدید کسب امتیازات تازه‌ای برای ایجاد پایگاه در کشورهای منطقه بپردازد. ما ضمن تأکید مجدد بر مسئولیت کشورهای منطقه در حفظ امنیت عبور و مرور در دریای سرخ نسبت به توطئه مزبور که جهت تسلط بر این آبراه مهم و به منظور بین‌المللی کردن مسئله امنیت آن صورت می‌گیرد، هشدار می‌دهیم. بدون شک این انفجارات نمی‌تواند از حرکت‌های خودسرانه در ساحل نیکاراگوئه و خلیج فارس مجزا باشد. برای قدرت‌های زورمند تا آنجا که منافع سیری ناپذیرشان اقتضا کند. دست زدن به هر گونه توطئه‌ای ولو به قیمت ضایع شدن حقوق و امنیت اقتصادی کشورهای دیگر موجه و مجاز شمرده می‌شود. تنها چیزی که برای آنها اهمیت دارد این است که سلطه و احاطه خود را بر مناطق مختلف جهان تحکیم نمایند تا آنجا که امریکا جسارت این را یافته است که طی اطلاعیه‌ای در تاریخ 22 ژوئیه 1984 در خصوص تعیین حد و مرز برای تردد کشتی‌ها و هواپیماهای بین‌المللی در محوطه توقف ناوگان این کشور در خلیج فارس اصول و عرف شناخته شده بین‌المللی در مورد مقررات دریایی و هوایی مقررات کنوانسیون شیکاگو و سایر کنوانسیون‌های مربوط به حقوق دریاها را نقض نموده و با اعلام اصطلاح «حاکمیت متحرک» حاکمیت مسلم دیگر کشورها به خصوص کشورهای ساحلی که در اعمال حقوق خود در آب‌های ساحلی و آب‌های مجاور آن در دریای آزاد اولویت و امتیاز ویژه دارند نادیده انگارد. قابل توجه اینکه نقض حقوق کشورهای منطقه در آب‌های نیمه بسته‌ای مانند خلیج فارس در منطقه «اقتصادی انحصاری» کشورهای مجاور صورت می‌گیرد.
آقای رئیس!
در خاتمه ذکر نکات زیر را در مورد سایر نقاط بحرانی جهان لازم می‌دانم. امپریالیسم امریکا با گسترش پایگاه دیه‌گوگارسیا صلح و امنیت منطقه اقیانوس هند را مورد تهدید و خطر جدی قرار داده است. ما منطقه اقیانوس هند را منطقه صلح دانسته و مخالف هر گونه دخالت ابرقدرت‌ها در این منطقه می‌باشیم.
ما ضمن حمایت از حقوق حقه مردم تحت ستم نامیبیا در کسب استقلالشان و محکوم نمودن سیاست آپارتاید خواستار خروج نیروهای اشغالگر رژیم نژادپرست افریقای جنوبی از سرزمین و جنوب آنگولا می‌باشیم.
جمهوری اسلامی ایران حمایت خود را از مبارزات حق‌طلبانه و استقلال‌طلبانه ملت مسلمان صحرای باختری براساس مصوبات کنفرانس سازمان وحدت افریقا و سازمان ملل اعلام می‌دارد.
جمهوری اسلامی ایران معتقد است که دخالت‌های امریکا در امور داخلی کشورهای
[ صفحه 202]
منطقه امریکای لاتین و کارائیب نقض آشکار اصول منشور ملل متحد بوده و از مبارزات مردم نیکاراگوئه و السالوادور حمایت می‌کند و تصمیمات مندرج در اعلامیه کنتادورا را اساس مناسبی برای حل مسائل این منطقه می‌داند.
از نظر ما تجزیه کشورها و تفرقه بین ملت‌ها از شگردهای امپریالیسم جهانی و به منظور گسترش سلطه نظامی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی است. ما قویا مخالف تقسیم کره بوده و خروج نیروهای خارجی را که تحت پوشش حفظ صلح مانع وحدت مردم آن کشور هستند خواهانیم. مشکلات و بحران‌هایی که بدان اشاره شد، گوشه‌ای از مشکلات جهانی ملت‌هاست. مایه تأسف است که سازمان ملل نتوانسته است هیچ یک از مسائل یاد شده را حل کند، گویی خود سازمان ملل هم قربانی استکبار جهانی است.
و السلام علی من اتبع الهدی
سند شماره 267
- شماره سند شورای امنیت: 16793 / S
- 23 اکتبر 1984 (1 آبان 1363)
نامه مورخ 22 اکتبر 1984 نمایندگی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
بنا به اطلاع دولت متبوعم، عطف به نامه مورخ 19 سپتامبر 1984 نمایندگی جمهوری اسلامی ایران خطاب به جناب‌عالی (16751 / S)، احتراما فهرست نقض توقف حملات نظامی به مناطق مسکونی مورخ 12 ژوئن (16606 / S) از جانب ایران را به اطلاع می‌رسانم.
نامه مذکور ایران چیزی جز فریب و دورویی نیست که مشخصه رفتار رژیم ایران می‌باشد. بنابراین آیا جامعه بین‌المللی نیاز به مدارک متقن در مورد حملات نظامی به مقیاس وسیع دارد که رژیم ایران به آن متوسل شده و علیه عراق ادامه می‌دهد؟ جدیدترین آن حمله به بخش مرکزی در مناطق عملیاتی مورخ 18 اکتبر 1984 می‌باشد که در نتیجه آن همانند حملات قبلی ناامیدانه، خسارات سنگینی را متحمل شد.
ریاض م. س. القیسی - نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل
پیوست
فهرست نقض توافق ژوئن 1984 به وسیله ایران
در 16 ژوئن 1984 در فواصل ساعت‌های50: 9 و 45: 11 قبل از ظهر، ناحیه سید صادق هدف بمباران سنگین توپخانه قرار گرفت و 15 گلوله به نواحی مرکزی آن اصابت کرد که بر اثر آن یک غیرنظامی مجروح و خسارات سنگینی به دو نقطه مسکونی وارد شد.
[ صفحه 203]
در 20 ژوئن در فواصل ساعت‌های 40: 10 و 11 قبل از ظهر یک منطقه شهری در استان بصره هدف سه گلوله توپخانه سنگین واقع شد.
در 21 ژوئن در ساعت 9:50 بعد از ظهر یک منطقه مسکونی در استان بصره گلوله باران شد که سه گلوله سنگین توپ به این منطقه اصابت کرد و یک زن و یک کودک مجروح شدند.
در 15 جولای طویله در بخش حلبچه در ساعت 40: 11 بعد از ظهر در طی شب هدف 4 گلوله توپ قرار گرفت که دو خانه‌ی مسکونی تخریب شد. شانه‌دری در سید صادق نیز در روز بعد در ساعت 30: 11 قبل از ظهر زیر آتش توپخانه سنگین قرار داشت و 12 گلوله به این مناطق اصابت کرد که بر اثر آن یک زن مجروح و به دو خانه مسکونی خسارت وارد شد.
در 20 جولای در ساعت 11 قبل از ظهر هومان (Homan) زیر بمباران قرار داشت و 8 گلوله به آن اصابت کرد و چندین خانه و محل تجاری دچار آتش‌سوزی شد.
در 30 جولای در ساعت 11:40 قبل از ظهر، خرمال در استان سلیمانیه هدف آتش توپخانه سنگین قرار داشت و یک خانه تخریب شد.
در اول آگوست در فواصل ساعت‌های 45: 8 و 30: 9 قبل از ظهر یک منطقه شهری در استان بصره هدف 15 گلوله سنگین قرار گرفت که بر اثر آن یک کودک کشته و بیش از دو کودک و دو زن مجروح شدند. بیاره در فواصل ساعت‌های 30: 10 و 11 بعد از ظهر گلوله باران شد که پنج گلوله به آن شلیک شد و به برخی باغات خسارت وارد گشت.
در 5 آگوست، یک منطقه غیرنظامی در استان بصره در فواصل ساعت‌های 45: 8 و 9 قبل از ظهر گلوله باران شد که به برخی از اموال غیرنظامیان خسارت وارد شد.
در 6 آگوست، یک منطقه غیرنظامی در استان بصره در فواصل ساعت‌های 7 و 30: 7 قبل از ظهر هدف گلوله توپخانه قرار گرفت و 11 گلوله شلیک شد و به یک مدرسه ابتدایی و سه خانه آسیب وارد گشت.
در 8 آگوست، حومه بصره و بیاره و ناحیه حلبچه با توپخانه سنگین صبح و بعد از ظهر هدف گلوله قرار گرفت و تعدادی باغ خسارت دید.
در شب 9 آگوست و صبح روز بعد حومه بصره و مندلی هدف توپخانه قرار گرفت و یک خانه در حومه بصره خسارت دید.
در صبح روز 11 آگوست، حومه بصره هدف توپخانه سنگین قرار گرفت و 19 گلوله شلیک شد و خساراتی را باعث گردید.
در صبح 12 آگوست بیاره و شانه‌دری زیر آتش توپخانه سنگین قرار داشت و 15 گلوله توپ به آن شلیک شد و خساراتی را به باغات در نزدیکی قصبات بیاره باعث گردید.
در صبح 13 آگوست، حومه بصره هدف بمباران سنگین توپخانه قرار داشت و یک خانه تخریب شد.
[ صفحه 204]
در شب 13 آگوست و صبح روز بعد چومکان، شانه دری و حومه بصره با توپخانه سنگین هدف قرار گرفت و تعدادی از فروشگاه‌های تجاری و خانه‌ها در چومان دچار آتش سوزی شد.
در شب 15 آگوست حومه بصره با توپخانه سنگین هدف قرار گرفت، یک خانه و برخی از تأسیسات غیرنظامی آسیب دید.
در 16 آگوست خرمال زیر آتش توپخانه سنگین قرار داشت که دو غیرنظامی کشته شدند.
در شب 17 / 16 آگوست حومه بصره و ناحیه شانه‌دری زیر آتش توپخانه سنگین قرار داشت و خساراتی را باعث گردید.
در 18 آگوست در ساعت 2:30 قبل از ظهر حومه شانه‌دری هدف توپخانه سنگین قرار داشت و 13 گلوله توپ شلیک شد.
در 23 آگوست یک منطقه غیرنظامی در استان بصره هدف توپخانه سنگین قرار گرفت و 12 گلوله شلیک شد.
در 27 آگوست یک منطقه غیرنظامی در استان بصره چند بار هدف توپخانه سنگین قرار گرفت و 19 گلوله شلیک شد.
در 29 آگوست حومه بصره و بیاره هدف توپخانه سنگین قرار داشت. یک کودک در بصره مجروح شد و به تعدادی باغ در بیاره خسارت وارد شد.
در صبح 2 سپتامبر یک منطقه غیرنظامی در استان بصره با توپخانه سنگین هدف قرار گرفت و برخی از تأسیسات غیرنظامی آسیب دید.
در 4 سپتامبر یک منطقه غیرنظامی در بصره هدف توپخانه سنگین قرار گرفت و سه خانه خسارت دید.
در 7 سپتامبر، الشهابی و یک منطقه غیرنظامی در حومه بصره زیر آتش توپخانه سنگین قرار گرفت و یک خودروی غیرنظامی آسیب دید.
در 8 سپتامبر، منطقه مرزی استان بصره بمباران شد و یک کودک مجروح گردید.
در 9 سپتامبر در ساعت55: 9 بعد ازظهر حومه بصره هدف توپخانه سنگین قرار گرفت و 5 گلوله شلیک شد که باعث کشته شدن یک نفر گردید.
در 11 سپتامبر، یک منطقه غیرنظامی در استان بصره و ناحیه حلبچه زیر آتش توپخانه سنگین قرار داشت و شش گلوله شلیک شد.
در 12 سپتامبر در ساعت 30: 11 بعد ازظهر حومه بصره زیر آتش توپخانه سنگین قرار داشت که به کشته شدن یک کودک و مجروح شدن هفت غیرنظامی از جمله سه
کودک انجامید و شش خانه تخریب شد.
[ صفحه 205]
در صبح 19 سپتامبر، حومه بصره هدف توپخانه سنگین قرار گرفت که خساراتی به یک مدرسه وارد گردید.
در صبح 20 سپتامبر، حومه بصره هدف توپخانه سنگین قرار گرفت که باعث خساراتی به یک مدرسه ابتدایی گردید.
در 23 سپتامبر، حومه بصره هدف توپخانه سنگین قرار گرفت و شش گلوله شلیک شد.
در 26 سپتامبر، حومه بصره هدف توپخانه سنگین قرار گرفت که دو خانه مسکونی تخریب و یک خانه خسارت دید.
در 1 اکتبر، حومه بصره هدف توپخانه سنگین قرار گرفت و یک خانه مسکونی خسارت دید.
در 2 اکتبر، حومه بصره زیر بمباران سنگین قرار داشت.
در شب 4 / 3 اکتبر سید صادق و حومه بصره هدف توپخانه سنگین قرار داشت و در سید صادق یک زن مجروح شد.
در شب 7 / 6 اکتبر یک منطقه غیرنظامی در استان بصره هدف توپخانه سنگین قرار گرفت.
در 10 اکتبر، حومه بصره با توپخانه سنگین هدف قرار گرفت. یک غیرنظامی مجروح شد و سه اتومبیل غیرنظامی آسیب دید.
در 13 اکتبر تعدادی از اهداف غیرنظامی در حومه بصره هدف بمباران شدید قرار گرفت و 22 موشک توپخانه سنگین شلیک شد و خساراتی را به تأسیسات غیرنظامی وارد ساخت.
سند شماره 268
شماره سند شورای امنیت: 16799 / S
25 اکتبر 1984 (3 آبان 1363)
نامه مورخ 25 اکتبر 1984 نمایندگی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما به پیوست متن نامه مورخ 25 اکتبر 1984 آقای طارق عزیز معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه عراق درباره این حقیقت که در 10 اکتبر، مقامات ایران روی اسیران عراقی در اردوگاه گرگان آتش گشوده اند، ارسال می‌گردد. در این نامه از جناب‌عالی درخواست شده هیئتی را به ایران جهت تحقیق در مورد این جنایات اعزام نمایید.
ریاض م. س. القیسی - نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل
[ صفحه 206]
نامه مورخ 25 اکتبر 1984 معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه عراق خطاب به دبیر کل
در 10 اکتبر 1984، مقامات ایران جنایات جدیدی را علیه اسیران عراقی که در این کشور نگهداری می شوند، مرتکب شدند و نیروهای نظامی این کشور به طور ناجوانمردانه روی اسیران در اردوگاه گرگان آتش گشودند که به کشته و مجروح شدن تعداد قابل توجهی از اینها منجر شده است. این جنایت بدون مقاومت در حضور هیئتی از کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در اردوگاه اتفاق افتاد. همانطور که شما می‌دانید تحت کنوانسیون سوم 1949 ژنو، اسیران جنگ تحت حفاظت قدرت نگهدارنده بوده و مورد حمایت حقوق بین‌المللی می‌باشند و نیازمند آن است که دولت‌ها به حقوق افراد و شأن و مقام آنها و نیز به اعتقادات مذهبی اسیران احترام بگذارند و با انسانیت با آنها رفتار کنند. علی‌رغم تعهداتی که طرف ایرانی تحت کنوانسیون بین‌المللی داراست، ایران به ارتکاب جنایات و قتل عام اسیران ساکن اردوگاه‌ها و یا اسیرانی که به اردوگاه ها منتقل شده اند، ادامه داده که موارد فوق نقض بیشتر قوانین حقوق بین‌المللی بشردوستانه توسط ایران می‌باشد.
عراق ضمن اعتراض به ارتکاب این گونه جنایات رژیم ایران، از جناب‌عالی درخواست می‌کند که هیئتی را به ایران جهت تحقیق در این جنایات براساس اختیارات منشور سازمان ملل و مفاد قطعنامه‌های شورای امنیت اعزام نمایید.
طارق عزیز - معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه
سند شماره 269
شماره سند شورای امنیت: 16806 / S
30 اکتبر 1984 (8 آبان 1363)
نامه مورخ 29 اکتبر 1984 نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
بنا به اطلاع دولت متبوعم و عطف به نامه مورخ 22 اکتبر 1984 نمایندگی عراق (16793 / S) احتراما توجه جناب‌عالی را به میزان اعتبار ادعاهای عراق که یک بار دیگر توسط تیم جناب‌عالی مستقر در بغداد مورد بازدید واقع شد، جلب می‌نمایم. گزارش رسمی این تیم مورخ 19 سپتامبر1984 (16750 / S) مبنی بر بی‌اساس بودن ادعاهای عراق - که از جمله‌ی آن نامه مذکور می‌باشد - سند شده است.
سعید رجائی خراسانی - نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل
[ صفحه 207]
سند شماره 270
شماره سند شورای امنیت: 16808 / S
31 اکتبر 1984 (9 آبان 1363)
نامه مورخ 31 اکتبر 1984 نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما متن نامه آقای علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به پیوست ارسال می‌گردد.
سعید رجائی خراسانی - نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل
نامه وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران خطاب به دبیر کل
عطف به نامه‌های مورخ 9 و 18 ژوئن و 19 سپتامبر 1984 خود (S / 16751 , S / 16636 , S/16651) مایلم توجه جناب‌عالی را به حملات مداوم عراق علیه مناطق صرفا غیرنظامی جمهوری اسلامی ایران جلب نمایم.
از تاریخ 10 سپتامبر تا 19 اکتبر 1984، بر اثر آتش توپخانه سنگین رژیم عراق 23 نفر شهید و 64 نفر مجروح شدند. همچنین 280 خانه، مدرسه و مغازه تخریب شد و 19 مورد آتش سوزی ایجاد کرد. تنها در یک حمله هوایی به چند روستا در استان ایلام در مورخ 19 اکتبر، 18 غیرنظامی شهید و 27 نفر مجروح شدند و به بیش از 10 واحد مسکونی خساراتی وارد شد.
حملات نظامی عمدی رژیم عراق به مناطق صرفا غیرنظامی جمهوری اسلامی ایران در طی دوره مذکور به وضوح نشان دهنده افزایش تعداد این قبیل حملات و نهایتا تعداد قربانیان غیرنظامی و وسعت خسارات مالی است. با وجود این، جمهوری اسلامی ایران برای رعایت کامل تعهدات خویش به ابتکار جناب عالی یعنی توافق 12 ژوئن و به ویژه برای حفظ اقتدار این توافق، عمدا جهت درخواست از تیم سازمان ملل مستقر در تهران برای تحقیق در مورد حملات عراق به مناطق مسکونی، که همانا سندی دیگر مبنی بر نقض این توافق توسط عراق می‌باشد، اجتناب ورزید. به هر حال، نقض مکرر این توافق از جانب عراق و پیامدهای تحریک آمیز این قبیل تخلفات، از نگرانی‌های مهم جمهوری اسلامی ایران می‌باشد.
در حالی که نقض توافق مذکور از سوی عراق، از تاریخ 10 سپتامبر تا 19 اکتبر فهرست شده است، امیدوارم که جناب‌عالی به مساعی جمیله خویش جهت جلوگیری از تداوم این حملات ادامه داده که این نقض‌ها می‌تواند مقدمه‌ای جهت فسخ کامل توافق 12 ژوئن و نیز
[ صفحه 208]
تلفات جانی بسیاری از انسان‌های بی‌گناه و نهایتا بازگشت به وضعیت قبل از ابتکار جناب‌عالی، باشد.
1- آتش سنگین توپخانه روی شهر آبادان در تاریخ 10 سپتامبر 1984 به دو واحد مسکونی و چهار فروشگاه خساراتی وارد ساخت و منجر به یک مورد آتش سوزی شد.
2- آتش سنگین توپخانه دوربرد نیروهای دشمن علیه شهر آبادان مورخ 11 سپتامبر به 9 واحد مسکونی و 10 مغازه خساراتی وارد ساخت.
3- آتش سنگین توپخانه علیه بخش‌هایی از آبادان در تاریخ 13 سپتامبر خساراتی به چهار فروشگاه وارد ساخت و به دو مورد آتش سوزی منجر شد.
4- آتش توپخانه سنگین علیه بخش‌های مسکونی آبادان مورخ 14 سپتامبر به مجروح شدن دو غیرنظامی انجامید و بخش‌هایی از دو واحد مسکونی و یک مغازه تخریب شد.
5- آتش توپخانه دوربرد علیه شهر آبادان در تاریخ 16 سپتامبر به سه واحد مسکونی و هفت مغازه خساراتی به آن وارد ساخت.
6- بر اثر آتش توپخانه دوربرد علیه شهر آبادان در تاریخ 17 سپتامبر، ده واحد مسکونی تخریب یا خساراتی به آن وارد شد.
7- در 18 سپتامبر بر اثر آتش توپخانه علیه شهر آبادان به دو واحد مسکونی و پنج فروشگاه خساراتی وارد شد.
8- بر اثر آتش سنگین توپخانه علیه شهرهای خرمشهر و آبادان در تاریخ 19 سپتامبر سه غیرنظامی در خرمشهر مجروح شدند و خساراتی به هفت واحد مسکونی و یک مدرسه در آبادان وارد شد.
9- آتش توپخانه سنگین علیه شهرهای خرمشهر و آبادان در مورخ 21 سپتامبر به شهادت یک نفر منجر شد و به 9 واحد مسکونی و چهار فروشگاه در آبادان خساراتی وارد شد و یک نفر در خرمشهر مجروح شد.
10- در 23 سپتامبر بر اثر آتش توپخانه علیه مناطق مسکونی شهر آبادان به دوازده واحد مسکونی خساراتی وارد شد و به یک مورد آتش سوزی منجر شد.
11- آتش توپخانه سنگین علیه مناطق مسکونی شهر آبادان در تاریخ 24 سپتامبر به مجروح شدن یک غیرنظامی منجر شد و به 9 واحد مسکونی و دو مغازه خساراتی وارد گشت.
12- بر اثر آتش توپخانه دوربرد علیه شهر آبادان در مورخ 25 سپتامبر به هفت مغازه خساراتی وارد گشت.
13- در 26 سپتامبر بر اثر آتش توپخانه سنگین علیه خرمشهر و آبادان یک غیرنظامی در خرمشهر شهید شد و به شش واحد مسکونی، یک ساختمان و یک خودروی غیرنظامی خساراتی وارد گشت.
[ صفحه 209]
14- بر اثر آتش توپخانه سنگین دوربرد به شهر آبادان در مورخ 28 سپتامبر به هشت واحد مسکونی خساراتی وارد گشت.
15- در 29 سپتامبر بر اثر آتش سنگین دوربرد توپخانه علیه شهر آبادان چهار غیرنظامی مجروح شدند و به هشت واحد مسکونی خساراتی وارد گشت.
16- بر اثر آتش توپخانه سنگین علیه شهر آبادان در مورخ 30 سپتامبر، 42 غیرنظامی مجروح شدند و به پنج واحد مسکونی خساراتی وارد شد.
17- در 4 اکتبر بر اثر آتش توپخانه سنگین روی شهر آبادان یک غیرنظامی مجروح شد و به هفده واحد مسکونی خساراتی وارد شد و یک خودروی غیرنظامی آسیب دید.
18- بر اثر آتش توپخانه بر شهر آبادان در مورخ 8 اکتبر، شش غیرنظامی مجروح و به پنج واحد مسکونی خساراتی وارد شد و به سه مورد آتش سوزی منجر شد.
19- آتش توپخانه سنگین علیه شهر آبادان در تاریخ 9 اکتبر، به هفت واحد مسکونی و یک مغازه خساراتی وارد کرد.
20- بر اثر آتش توپخانه دوربرد علیه شهر آبادان در مورخ 3 اکتبر، به هشت واحد مسکونی و شش مغازه خساراتی وارد شد و چهار مورد آتش سوزی رخ داد.
21- در 5 اکتبر شهر آبادان زیر آتش توپخانه دوربرد قرار داشت و 13 واحد مسکونی و مغازه تخریب شد.
22- بر اثر آتش توپخانه روی شهر آبادان در مورخ 6 اکتبر، پنج غیرنظامی مجروح شدند و به هشت واحد مسکونی و چند مغازه و یک مینی بوس غیرنظامی خساراتی وارد شد.
23- در 7 اکتبر بر اثر آتش توپخانه روی نوسود در حومه پاوه، یک غیرنظامی مجروح شد.
24- بر اثر آتش توپخانه سنگین روی شهر آبادان در مورخ 8 اکتبر، دو غیرنظامی شهید و به پنج واحد مسکونی خساراتی وارد گشت.
25- در 10 اکتبر بر اثر آتش توپخانه روی شهر آبادان، به چهار واحد مسکونی خساراتی وارد گشت.
26- بر اثر آتش توپخانه روی شهر آبادان در مورخ 12 اکتبر، یک غیرنظامی مجروح و چهار واحد مسکونی تخریب شد و سه مورد آتش سوزی رخ داد.
27- بر اثر آتش توپخانه سنگین دوربرد روی شهر آبادان در مورخ 13 اکتبر، یک غیرنظامی شهید و دو نفر مجروح شدند و به 9 واحد مسکونی و چهار مغازه خساراتی وارد گشت.
28- بر اثر آتش توپخانه روی آبادان در مورخ 14 اکتبر، یک غیرنظامی مجروح و به پنج واحد مسکونی و یک مغازه خساراتی وارد شد و دو مورد آتش سوزی رخ داد.
29- بر اثرآتش توپخانه سنگین روی شهر آبادان در مورخ 15 اکتبر، به شش واحد مسکونی و یک مغازه خساراتی وارد شد و به سه مورد آتش سوزی منجر شد.
[ صفحه 210]
30- در تاریخ 16 اکتبر بر اثر آتش توپخانه سنگین روی شهر آبادان، یک غیرنظامی مجروح و 12 واحد مسکونی و یک مغازه تخریب شد.
31- بر اثر آتش توپخانه دوربرد روی شهر آبادان در 17 اکتبر، به شش واحد مسکونی خساراتی وارد شد.
32- بر اثر آتش توپخانه دوربرد روی شهر آبادان در مورخ 18 اکتبر، به 9 واحد مسکونی و یک مغازه خساراتی وارد شد.
33- بر اثر حملات هوایی به روستاهای استان ایلام در تاریخ 19 اکتبر، 18 نفر شهید و 27 نفر مجروح شدند و به بیش از ده واحد مسکونی خساراتی وارد شد و همچنین به تعدادی از گوسفندان یک گله و سایر حیوانات اهلی تلفاتی وارد گشت.
علی اکبر ولایتی - وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران
سند شماره 271
شماره سند شورای 16820 / S
7 نوامبر 1984 (آبان 1363)
نامه مورخ 7 نوامبر 1984 نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما نسخه‌ای از گزارش صریح و روشن کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در مورد حادثه‌ای که در اردوگاه اسیران جنگی گرگان مورخ 10 اکتبر 1984 رخ داد، به پیوست ارسال می‌گردد.
اگر چه برخی از حقایق مهم در این حادثه به اختصار بیان شده است، اما به وضوح نشان دهنده بی‌پایگی ادعاهای وزیر امور خارجه عراق که طی سند 16799 / S منتشر شده، می‌باشد.
امیدوارم که این مورد و موارد قبلی به مقامات عراقی آموخته باشد که قبل از اینکه نامه‌های بدون فکر و طبق معمول با دستپاچگی بنویسند، کمی درنگ نمایند.
سعید رجائی خراسانی - نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل
پیوست
گزارش حوادثی که در اردوگاه اسیران گرگان در کشور جمهوری اسلامی ایران در مورخ 10 اکتبر 1984 رخ داد.
در 9 اکتبر 1984 یک هیئت 8 نفره به همراه یک هیئت پزشکی از طرف کمیته بین‌المللی صلیب سرخ مستقر در تهران به اردوگاه گرگان عزیمت کرد و تقریبا با 3400 اسیر جنگی که
[ صفحه 211]
بنا به اظهارات مقامات جمهوری اسلامی ایران در آنجا نگهداری می‌شوند، ملاقات نمود.
پس از مصاحبه اولیه معمول با افسران مسئول، هیئت کمیته بین‌المللی صلیب سرخ با 14 اسیر که در درمانگاه نامشان ثبت شده بود ملاقات کردند و امکانات رفاهی در بخش 1 و کارت‌های شناسایی حدود 3000 اسیر در بخش‌های 1، 2 و 3 را مورد ارزیابی قرار دادند.
در روز نخست بازدید، هیئت توانست مطابق با نیازهای کنوانسیون ژنو انجام وظیفه نماید.
در روز بعد، برخی از اعضای هیئت با 374 اسیر در بخش 4 که نامشان ثبت شده بود ملاقات و در مورد برخی از مسائل و مکاتبه با خانواده‌هایشان در عراق گفت و گو کردند.
هیئت پزشکی تعدادی از اسیران را که در درمانگاه اردوگاه و آسایشگاه‌ها بستری بودند، مورد معاینه قرار داد. هیئت دیگری به بخش 1 رفت و با اسیران بدون ناظر مصاحبه کرد و شرایط نگهداری و امکانات رفاهی را مورد ارزیابی قرار داد.
در حدود ساعت 30: 11 قبل از ظهر یکی از اعضای هیئت در محوطه مشاهده کرده که درگیری میان دو اسیر رخ داده است. این درگیری به سرعت گسترش یافت و شورش کل اردوگاه را فرا گرفت.
در ابتدا نگهبانان با شلیک‌های هوایی و فریاد به اسیران دستور دادند که به آسایشگاه‌هایشان باز گردند.
از طرف هیئت، تعدادی از اعضا تلاش کردند اسیران را آرام کنند. سایر اعضای هیئت نیز تلاش کردند اسیران درگیر با یکدیگر را جدا سازند و مصرا از نگهبانان می‌خواستند از گشودن آتش خودداری کنند، لیکن تلاش‌های هیئت بی‌فایده بود.
چند دقیقه بعد اسیران خشمگین راه خروج از اردوگاه را در پیش گرفتند. سپس پرتاب گاز اشک آور و شلیک هوایی آغاز شد و بعد از آن نگهبانان به سمت جمعیت شلیک کردند.
در حدود ساعت 30: 12 بعدازظهر آرامش به اردوگاه بازگشت سپس از هیئت نمایندگی صلیب سرخ خواسته شد اردوگاه را ترک کنند. در 11 اکتبر به یک هیئت و تیم پزشکی اجازه داده شد سه جسد نامشخص و 35 اسیر مجروح را مورد معاینه قرار دهند. سه جسد بر اثر درگیری از ناحیه سر مورد اصابت قرار گرفته بودند.
سند شماره 272
شماره سند شورای 16821 / S
7 نوامبر 1984 (16 آبان 1363)
نامه مورخ 7 نوامبر 1984 نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
[ صفحه 212]
بنا به اطلاع دولت متبوعم و پیرو نامه 5 نوامبر 1984 خود، احتراما تشکر صادقه خویش را در تصمیم اعزام هیئتی به ایران و عراق برای تحقیق در مورد نگرانی‌های دو کشور در مورد وضعیت اسیران جنگ و بازداشت شدگان غیرنظامی اعلام می‌دارد.
همچنین مایلم به اطلاع برسانم که دولت جمهوری اسلامی ایران از هیئت جناب‌عالی استقبال نموده و آماده است از 15 نوامبر با هیئت همکاری کامل بنماید.
سعید رجائی خراسانی - نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل
سند شماره 273
شماره سند مجمع عمومی: 651 / 39 / A
شماره سند شورای امنیت 16827 / S
13 نوامبر 1984 (22 آبان 1363)
نامه مورخ 13 نوامبر 1984 نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما توجه جناب‌عالی را به خبر منتشر شده در روزنامه کویتی الانباء در مصاحبه با آقای هشام حسن توفیق وزیر خزانه داری و تجارت رژیم عراق در مورخ 19 سپتامبر 1984 جلب می‌نمایم. وی در پاسخ به سؤالی در مورد استفاده عراق از سلاح‌های شیمیایی علیه جمهوری اسلامی ایران، گفت:
«به طور کلی می‌گوییم که عراق در صورت لزوم از این قبیل سلاح‌ها یقینا استفاده خواهد کرد تا از حیثیت و شأن مردم خود و نیز از مرزهای کشورش و ملت عرب دفاع نماید.»
براساس شواهد و مدارک 20 مورد از حملات شیمیایی عراق (A / 39 / 333 - S / 16652) حتی پس از انتشار گزارش تیم جناب‌عالی، دولت متبوعم را عمیقا درباره احتمال افزایش حملات شیمیایی رژیم عراق، نگران ساخته است. تهدیدات حملات شیمیایی و اظهارات این وزیر عراقی مبنی بر استفاده بیشتر از این سلاح‌ها، می‌بایست حس مسئولیت سازمان ملل را برانگیخته باشد. بنابراین، اعتقاد راسخ داریم که جامعه بین‌المللی در برخورد با تهدیدات جدی استفاده از سلاح‌های شیمیایی، به مسئولیت خطیر خود عمل نماید.
سعید رجائی خراسانی - سفیر نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل
[ صفحه 213]
سند شماره 274
شماره سند مجمع عمومی: 693، 39 / A
شماره سند شورای 16842 / S
27 نوامبر 1984 (6 آذر 1363)
نامه مورخ 27 نوامبر 1984 نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما عطف به نامه مورخ 7 نوامبر 1984 نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل خطاب به جناب‌عالی (A / 39 / 639 - S16820) به پیوست متن سخنان آقای الکساندر هی رئیس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ (ICRC) مورخ 23 نوامبر 1984 در جمع نمایندگی‌های دائمی دولت‌ها در ژنو را ارسال می‌نمایم.
این اظهارات که نشان دهنده دیدگاه‌های کمیته بین‌المللی صلیب سرخ می‌باشد، در حقیقت درس واقعی است که دولت ایران باید بیاموزد، که نگرانی‌های عراق در مورد سرنوشت اسیران عراقی جنگ در ایران «بی‌اساس» نیست، به صورتی که نمایندگی دائمی ایران با گستاخی این ادعا را مطرح کرده است.
نمایندگی دائمی ایران می‌بایست اندرز گرفته باشد و با دقت این اظهارات را مورد ملاحظه قرار دهد، به دلیل اینکه می‌داند که توانایی‌اش این است که وقیحانه نامه‌های بدون پایه و اساس را نگاشته و به نظر نمی‌رسد که به خاطر نوشتن این نامه‌ها تاکنون مسئله‌ای برای این دولت ایجاد شده باشد.
دکتر ریاض القیسی - نمایندگی دائمی
پیوست
سخنان مورخ 23 نوامبر 1984 آقای الکساندر هی رئیس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در جمع کارکنان نمایندگان دائمی دولت‌ها در ژنو
یک بار دیگر باید از شما و دولت‌های متبوعتان در مورد موضوع رعایت کنوانسیون های ژنو در مناقشه میان عراق و ایران تشکر نمایم.
همان طور که همگان مطلعند، به دنبال حوادث خشونت باری که در اردوگاه اسیران جنگ در گرگان رخ داد، جمهوری اسلامی ایران بیانیه‌های متعددی در مورد موضوع این حوادث و فعالیت‌های بشردوستانه کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، در ایران و گرگان منتشر ساخت.
عالی ترین مقامات ایران، نمایندگان دیپلماتیک آنها در خارج، مطبوعات، رادیو و تلویزیون ایران، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ را متهم به جاسوسی برای عراق و تحریکات خشونت آمیز در اردوگاه‌های اسیران جنگ نموده‌اند. همچنین برای بازگشت اسیرانی که
[ صفحه 214]
به شدت مجروح می‌باشند به نزد خانواده‌هایشان، موانعی ایجاد کرده و تبلیغات خصمانه‌ای توسط ایران انجام گردید. به علاوه، از تلاش جدی جهت تحقیق در مورد افراد مختلفی که در جنگ ناپدید شده‌اند، سرباز زده است.
اگر من امروز بخواهم برای شما سخن بگویم، نه تنها برای کمیته بین‌المللی صلیب سرخ که شاهد مستقیم رفتار ناشایست ایران با اسیران عراقی جنگ می‌باشد، بلکه نمی‌توان در برابر این قبیل تلاش‌ها که افکار عمومی را گمراه ساخته است، بیش از این سکوت کرد. این بیشتر به دلیل این است که در حدود 50000 اسیر عراقی جنگ در جمهوری اسلامی ایران نگه داری می‌شوند و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ یک بار دیگر مصرا به کمک دولت‌های شما نیازمند است و امیدوارم که این کمک‌ها قریب الوقوع بوده و ما باید کاملا امیدوار باشیم که اقدام مثبتی صورت خواهد گرفت. طی سه سال، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، خودش قادر نبوده است جهت رعایت حقوق بشردوستانه در مناقشه عراق و ایران و به ویژه متقاعد ساختن ایران در رعایت کنوانسیون سوم ژنو مربوط به رفتار با اسیران جنگ، موفق گردد.
این کمیته ملزم بوده است که دو یادداشت در تاریخ‌های 7 می10. 1983 فوریه 1984 برای دولت‌های شما ارسال نماید و مشکلاتی را که جهت ایفای حقوق بشردوستانه در آن مناقشه با آن مواجه بوده است، توضیح دهد. کمیته بین‌المللی صلیب سرخ کمک ارزشمندی را از بسیاری از دولت‌هایی که مشخصا حقوق بین‌المللی را رعایت می‌کنند، دریافت کرده است که خواستار تضمین حیات اسیران بوده و تأکید داشتند که حقوق آنها باید حفظ شود.
در بهار 1984، پاسخ دولت‌های شما دریافت گردید، اما صبر استثنایی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ به نظر می‌رسد نسبت به ایران به سر آمده باشد.
در آن زمان، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، ضمانت‌های شفاهی و کتبی جدیدی از مقامات ایران دریافت کرد، و خواستار آن شده ایم که کنوانسیون سوم را به کار ببندند.
همچنین خواستار آن شدیم که ملاقات‌ها با اسیران عراقی را از سر گیریم و از تاریخ 19 می1984 این کار شروع شد. همچنین برای سومین بار پس از قطع ملاقات ها، در سال‌های 1982 و 1983 کمیته بین‌المللی صلیب سرخ امیدوار بود که نهایتا بتواند در ایران تحت شرایط معمولی انجام وظیفه کند. از می تا اکتبر 1984، هیئت نمایندگی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ توانست از 9 اردوگاه بازدید به عمل آورد و در حدود 29000 اسیر عراقی جنگ را ملاقات نماید که در حدود نیمی از کل اسیرانی است که در ایران نگهداری می‌شوند.
این بازدیدها به سهولتی که انتظار می‌رود صورت نمی‌گیرد. برخی از اسیران را قبل از اینکه هیئت‌ها برسند، خارج می‌سازند. سایرین نیز اجازه ندارند هیئت‌ها را طی
[ صفحه 215]
بازدیدهایشان ملاقات کنند. این بازدیدها اگر چه ناقص است اما کمیته بین‌المللی صلیب سرخ را قادر می‌سازد تصویر روشنی از شرایط اردوگاه اسیران عراقی جنگ به دست آورد و به مقامات ایران ارائه دهد که متأسفانه حاوی نکاتی است که باعث نگرانی شده است.
در 10 اکتبر 1984 در اردوگاه گرگان، هیئت نمایندگی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، شاهد حادثه‌ای بود که به مرگ اسیران جنگ منجر شد. همان طور که مرسوم است کمیته بین‌المللی صلیب سرخ گزارش این حادثه را به مقامات عراقی و جمهوری اسلامی تسلیم کرد و به جمهوری اسلامی ایران تعهداتش را تحت این کنوانسیون جهت تحقیق در مورد این حوادث، یادآور شد. از آن روز، ایران کلیه فعالیت‌های کمیته بین‌المللی صلیب سرخ را در خاکش به تعویق انداخت و به اقدامات دروغ و افترا علیه کمیته بین‌المللی صلیب سرخ با لحن تند و بی‌سابقه‌ای که در تاریخ 120 ساله کمیته بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر سابقه نداشته، روی آورد.
متأسفانه، آنچه در گرگان اتفاق افتاد حادثه‌ی منحصر به فردی نبود، به صورتی که کمیته بین‌المللی صلیب سرخ مدعی است، و هیچ جای تردیدی وجود ندارد که برخوردهای خشونت آمیز دیگری نیز در سایر اردوگاه‌های ایران اتفاق افتاده و باعث مرگ و جراحات بسیاری از افراد شده است. چنین خشونتی همان طور که مکررا به مقامات ایرانی گفته شده است در نتیجه سیاست غیر قابل اجتناب ایران طی سه سال گذشته می‌باشد، سیاستی که کمیته بین‌المللی صلیب سرخ قبلا آن را توصیف کرده و در یادداشت مورخ 10 فوریه 1984 آن را تقبیح نموده و خاطر نشان کردم که فشار عقیدتی و سیاسی، تهدید و ارعاب، تجدید آموزش سیستماتیک و حملات به آبرو و حیثیت اسرا، رفتار ثابتی است که در اردوگاه‌ها همچنان اعمال می‌شود و حتی به نظر می‌رسد بر اثر فعالیت‌های اشخاص خاصی نیز افزایش یافته که هیچ ارتباطی با وضعیت عادی اردوگاه‌ها ندارد. نمایندگان اداره آموزش عقیدتی و سیاسی، اعضای گروه‌های مخالف عراقی را که به جمهوری اسلامی ایران گریخته‌اند و نیز مطبوعات رسمی، کاملا تلاش دارند اسیران را علیه دولتشان تحریک نمایند. تراژدی گرگان چیزی جز این حقیقت نیست، این تخلفات عمدی از کنوانسیون سوم علی‌رغم درخواست‌های کمیته بین‌المللی صلیب سرخ و دولت‌های وابسته به این کنوانسیون‌ها، همچنان ادامه دارد.
امروز برای سومین بار طی سه سال، ایران بدون هیچ توجیه معتبری این حق کمیته بین‌المللی صلیب سرخ را جهت دسترسی به اسیران عراقی، رد کرده است.
به علاوه، بقای فیزیکی و اخلاقی هزاران نفر از اسیران و رعایت کنوانسیون‌های ژنو، در آینده نیز حائز اهمیت می‌باشد، به طوری که چنین سیاستی در حقیقت اسیران جنگ را
[ صفحه 216]
وادار می‌سازد که از میان خیانت یا مرگ یکی را برگزیند. این سیاست باید متوقف شود، اما ما نگرانیم و جمهوری اسلامی ایران مایل نیست که آن را متوقف سازد، مگر اینکه متقاعد شود که جامعه بین‌المللی خواهان آن است، به صورتی که هر دولت امضاکننده کنوانسیون‌ها که به آن پایبند است، براین مهم تأکید نماید.
کمیته بین‌المللی صلیب سرخ به خوبی آگاه است، در وضعیت‌های خطرناک گذشته نیز به اقدامات استثنایی متوسل نشده است. همچنین مطلعید که وضعیت اسیران جنگ در عراق نیز رضایت بخش نیست و مایلم تأکید نمایم که درباره شرایط تحمیلی به اسیران ایرانی در عراق نیز باید اقداماتی اتخاذ گردد.
اما ماهیت سیستماتیک و مکرر تخلفات ایران از کنوانسیون ژنو، بسیار جدی است که کمیته بین‌المللی صلیب سرخ را حساس می‌کند که اگر به اقدام استثنایی متوسل نشده، اما با سکوتش نه تنها حیات ده‌ها هزار انسان را به مخاطره افکنده، بلکه همچنین تهدیدی برای حقوق بشردوستانه در آینده محسوب می‌شود. سرنوشت این انسان‌ها و آینده حقوق بشردوستانه در دستان شما و دولت‌هایتان قرار دارد. تحت بند 1 کنوانسیون‌های ژنو، وظیفه قانونی دولت‌های مربوطه می‌باشد که حکومت‌های درگیر در منازعات نظامی را برای رعایت این کنوانسیون‌ها ترغیب نمایند تا تلاش‌های کمیته بین‌المللی صلیب سرخ جهت تأمین امنیت اسیران جنگ در ایران با ناکامی رو به رو نگردد، یا اینکه مقامات ایرانی متوجه این حقیقت شوند که این اراده سیاسی جامعه بین‌المللی است که حقوق بشردوستانه را باید رعایت کنند.
سند شماره 275
شماره سند شورای امنیت 16877 / S
31 دسامبر 1984 (10 دی 1363)
گزارش دبیر کل پیرو قطعنامه 522 (1984) شورای امنیت
1- شورای امنیت، در جلسه 2546 خود در اول ژوئن 1984، قطعنامه 522 (1984) را تصویب کرد، که بخش علمی آن به قرار زیر است:
«شورای امنیت،
«...
«1. کلیه دولت‌ها را به رعایت حق کشتی رانی آزاد، براساس قوانین بین‌المللی فرا می‌خواند؛
[ صفحه 217]
«2. بر حق کشتی رانی آزاد در آب‌های ساحلی و مسیرهای دریایی برای کشتی‌هایی که بین کلیه بنادر و تأسیسات دولت‌های ساحلی غیردرگیر در جنگ در حال تردد هستند، تأکید دارد؛
«3. از کلیه دولت‌ها می‌خواهند تا به تمامیت ارضی دولت‌های غیر درگیر در مخاصمات احترام بگذارند، حداکثر خویشتن داری را مبذول دارند، و از اقداماتی که ممکن است به تشدید و گسترش مخاصمات بینجامد، اجتناب کنند؛
«4. حملات اخیر به کشتی‌های بازرگانی در حال تردد میان بنادر کویت و عربستان سعودی را محکوم می‌کند؛
«5. خواهان توقف فوری این گونه حملات است و بر ضرورت عدم برخورد با کشتی‌های در حال تردد میان دولت‌های غیر درگیر در مخاصمات تأکید دارد؛
«6. تصمیم دارد در صورت عدم قطعنامه حاضر، در خصوص بررسی اقدامات مؤثر و متناسب با اهمیت اوضاع و با هدف تضمین آزادی کشتی رانی در منطقه، مجددا تشکیل جلسه دهد؛
«7. از دبیر کل در خصوص پیشرفت اجرای قطعنامه‌ی حاضر درخواست گزارش می‌کند؛
«8. تصمیم می‌گیرد موضوع همچنان تحت بررسی باقی بماند.»
2- با توجه به تعهد اینجانب براساس بند هفتم قطعنامه در خصوص ارائه گزارش، در ژوئن 1984 ضمن ارسال پیام‌هایی به کلیه دولت‌ها، به استناد به قطعنامه 522 (1984) از آنها درخواست کردم در خصوص حوادث و تحولاتی که پس از ساعت 16:30 به وقت گرینویچ در اول ژوئن 1984 روی داده است، و آنها را مرتبط با گزارش با اینجانب می‌دانند، اطلاعات ارائه دهند.
3- همچنین، به منظور تکمیل اطلاعات دریافتی از دولت‌ها، در تاریخ مذکور ضمن ارسال تلگرامی به دبیر کل سازمان بین‌المللی دریایی، و ارسال متن قطعنامه 522 (1984)، از ایشان درخواست کردم هر گونه اطلاعات مهم را که رسما به اطلاع سازمان بین‌المللی دریایی می‌رسد، به طور مستمر در اختیار اینجانب قرار دهد.
4- در طول امسال، پاسخ‌هایی را از 13 کشور دریافت کرده ام. شش کشور - یونان، ژاپن، کویت، سوئیس، ترکیه و پادشاهی متحده - در خصوص بعضی از حوادث اطلاعاتی ارائه داده اند. از این تعداد، سه کشور در گزارش‌های خود به بیش از یک حادثه اشاره کرده‌اند و دو کشور - یعنی جمهوری دموکراتیک خلق لائو و رومانی - اشاره‌ای به حوادث خاص ندارند، اما به شرح و تفصیل اهداف قطعنامه 552 شورای امنیت و سایر ابعاد مناقشه می‌پردازند. پنج کشور باقیمانده - یعنی کلمبیا، کوبا، پاکستان، پاراگوئه و جزایر سلیمان - در پاسخ اظهار داشته‌اند که دولت‌های متبوع آنها حادثه یا اطلاعات مهمی برای گزارش دادن ندارند.
[ صفحه 218]
5- همچنین، اینجانب اطلاعاتی را به صورت دوره‌ای از سازمان بین‌المللی دریایی در پاسخ به درخواستم دریافت داشته ام.
6- نسخه‌ای از اطلاعات اساسی درباره حوادث مندرج در پاسخ‌های شش کشور مزبور و پیام‌های دریافتی از سازمان بین‌المللی دریایی ذیلا در ضمیمه 1 ارائه گردیده است. نسخه بخش‌های اساسی پاسخ‌های دولت‌هایی غیر از دولت‌های مندرج در ضمیمه 1، در ضمیمه 2 ارائه گردیده است. پاسخ‌های بعدی به صورت دوره‌ای در ضمیمه‌های گزارش حاضر منتشر خواهد شد.
7- همچنین، در این باره، مایلم بگویم که در 10 اکتبر 1984 دبیر کل فدراسیون بین‌المللی کارگران حمل و نقل، ضمن ارسال تلگرامی به اینجانب، مراتب نگرانی عمیق سازمان خود در خصوص تشدید حملات به کشتی‌های بازرگانی بی‌طرف و بی‌گناه و خدمه آنها در خلال مناقشه بین ایران و عراق را ابراز داشت. بنا به اظهارات فدراسیون بین‌المللی کارگران حمل و نقل، از زمان شروع مناقشه تا 10 جولای 1984، تعداد 112 کشتی مورد اصابت موشک قرار گرفته که منجر به مرگ بسیاری از ملوانان و مجروح شدن عده بیشتری گردیده است. اینجانب با ارسال تلگرام‌هایی در تاریخ 18 اکتبر 1984، پیام فدراسیون بین‌المللی کارگران حمل و نقل را به اطلاع دولتین عراق و جمهوری اسلامی ایران رساندم. در همان روز، هنگام اعلام وصول پیام فدراسیون بین‌المللی کارگران حمل و نقل، قطعنامه 522(1984) شورای امنیت را به اطلاع فدراسیون رساندم. در 26 اکتبر 1984، وزیر امور خارجه عراق به تلگرام اینجانب پاسخ داد و تصریح کرد که عراق براساس وظایفی که قوانین بین‌الملل بر عهده‌اش گذاشته، عمل کرده است، و موضوع اصلی بازگشت به صلح و حل مناقشه به روش مسالمت آمیز است، و بنابراین، با این پیام باید ایران را مخاطب قرار داد.
8- در 15 نوامبر 1984، رئیس اتاق بین‌المللی کشتی رانی و رئیس فدراسیون کشتی رانی بین‌المللی ضمن ارسال یک تلگرام مشترک به اینجانب، اظهار داشتند که حملات علیه کشتی‌های بازرگانی در خلال مناقشه میان ایران و عراق منجر به کشته شدن بسیاری از افراد و انهدام و آسیب بسیاری از کشتی‌ها شده است، و از دبیر کل سازمان ملل متحد خواستند تا به اقدامات خود برای پایان دادن به حملات ادامه دهد. در 6 دسامبر 1984، این پیام به اطلاع دولتین عراق جمهوری اسلامی رسید. همچنین، اینجانب در زمان اعلام وصول پیام مشترک، قطعنامه 522 (1984) شورای امنیت را به اطلاع دو سازمان رساندم.
[ صفحه 222]
ضمیمه 2
بخش‌هایی اساسی از پاسخ‌های دریافتی از دولت‌هایی غیر از دولت‌های مندرج در ضمیمه 1 جمهوری دموکراتیک خلق لائو - 12 ژوئن 1984
1- جمهوری دموکراتیک لائو، که به سیاست خود مبنی بر همزیستی مسالمت آمیز، بدون توجه به نظام سیاسی آنها، پایبند است، اعتقاد دارد که آزادی کشتی رانی در منطقه خلیج[فارس]، به ویژه برای کشتی های تجاری باید براساس قوانین بین الملل تضمین گردد.
2- هر دو متخاصم باید به آزادی کشتی رانی احترام بگذارند، و از هر نوع اقدامی که به بر هم زدن امنیت کشتی های درحال تردد میان کلیه کشورهای ساحلی خلیج[فارس]منجر گردد، اجتناب کنند.
3- در شرایط جاری، کلیه کشورها، به ویژه کشورهای حوزه منطقه خلیج[فارس]، باید هر کاری را که برای آوردن دو متخاصم بر سر میز مذاکره ممکن است، انجام دهند.
4- در این شرایط، قدرت‌های بزرگ باید دست از تأمین تسلیحات برای کشورهای متخاصم و غیر متخاصم منطقه بردارند تا این تسلیحات در مناقشه مورد استفاده قرار نگیرد.
در غیر این صورت، این کار بی‌اعتمادی میان این کشورها و متخاصمین را تشدید، و به گسترش مناقشه کمک خواهد کرد.
رومانی - 6 ژوئن 1984
دولت رومانی هیچ حادثه‌ای که حاکی از درگیر شدن کشتی‌های رومانی و خدمه آنها در منطقه باشد، برای گزارش کردن ندارد.
به دلیل تشدید مناقشه، خدمه کشتی‌های رومانی مجبور بودند از منطقه خلیج[فارس]اجتناب کنند که تأثیر منفی بر روابط اقتصادی کشور ما با کشورهای این منطقه خواهد داشت.
از نظر ما سیر تحولات و اوضاع خلیج[فارس]بیش از پیش بر ضرورت تلاش همه جانبه برای پایان دادن به مناقشات جاری و حل مسائل مورد اختلاف صرفا از طریق مذاکرات تأکید دارد.
در سخنرانی‌ای که اخیرا ایراد گردید، نیکولاچائوشسکو دغدغه خاص کشور ما در خصوص حوادث منطقه و گسترش جنگ بین عراق و ایران، که می‌تواند به گسترش مناقشه و مداخله کشورهای دیگر بینجامد، و پیامدهای سنگینی که این مناقشه هم برای دو کشور و دو ملت و هم برای کل جهان به همراه خواهد داشت، بیان داشت.
رئیس دولت رومانی در خطاب به رؤسای عراق و ایران از آنها خواست اقدامات نظامی و به طور کلی هر گونه اقدام نظامی در خلیج[فارس]، را متوقف کنند و برای حل مسائل مورد اختلاف بین دو کشور از طریق مذاکره وارد عمل شوند.
ما امیدواریم این درخواست از رهبران دو کشور مورد توجه قرار گیرد و عقلانیت بر این موضوع حاکم گردد.
پاورقی
[1] اسناد شماره 10، 11، 15 و 40 در جلد اول این مجموعه درج شده است.